Фолийн хүчил

(байгаль дээр оршдог хэлбэр нь фолат) нь навчит ногоо, буурцагт ургамал, бүхэл үр, зэрэг хүнсэнд агуулагддаг В төрлийн аминдэм юм.

Энэ нь бие махбодын олон үйл ажиллагаанд оролцдог бөгөөд хамгийн чухал үүргүүдийн нэг нь ДНХ болон РНХ нийлэгжилтийг дэмжих явдал юм.

Мөн фолийн хүчил нь ургийн нуруу, мэдрэлийн системийг эрүүл хөгжүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай бөгөөд нэмэлтээр хэрэглэснээр нярайн нугасны гаж хөгжил (spina bifida) үүсэх эрсдэлийг мэдэгдэхүйц бууруулдаг болохыг судалгаагаар тогтоосон байдаг[2].

Фолат нь цусны улаан эсийг хэвийн үүсгэхэд мөн чухал бөгөөд жирэмсний үед маш чухал үүрэгтэй. Хэдийгээр фолат нь олон төрлийн хүнсэнд агуулагддаг ч жирэмсний үед шаардлагатай хэмжээг зөвхөн хүнсээр хангах нь бараг боломжгүй байдаг. Хүнснээс авснаас илүү нэмэлтээр фолийн хүчил уух нь (фолатын синтетик хэлбэр) биед илүү сайн шимэгддэг 50% ба 85% биоидэвхтэй шимэгддэг гэж мэдээлэгдсэн байдаг[3] .

ДЭМБ удирдамжийн дагуу жирэмслэхээс өмнө болон жирэмсний эхний 12 долоо хоног хүртэл өдөр бүр 400 микрограм (мкг) фолийн хүчил уухыг зөвлөдөг.

Хоол хүнснээсээ Фолийн хүчлээ хангах боломжтой юу ?

Түүнчлэн, хүнсний гаралтай фолатууд нь тогтворгүй шинж чанартай бөгөөд дулаан, гэрэл болон металл ионуудын нөлөөгөөр исэлдэж болдог тул хоол боловсруулах болон хоол хийх явцад тэдгээрийн шимэгдэлт (bioavailability) буурах боломжтой.

Фолийн хүчил & 5-MTHF

Фолийн хүчлийн өөр өөр хэлбэрүүдийн шимэгдэлт (bioavailability) болон бодисын солилцоонд оролцох чадвар нь тэдгээрийн химийн бүтцээс хамаарч ялгаатай байдаг.

Байгалийн болон синтетик бүх төрлийн фолийн хүчлүүд нь биологийн үйлчлэл үзүүлэхийн тулд цусанд эргэлддэг идэвхтэй хэлбэр болох 5-метил-тетрагидрофолат (5-MTHF) болгон хувиргагдах шаардлагатай.

Зарим хүмүүсийн хувьд фолийн хүчлийн идэвхгүй хэлбэрийг идэвхтэйд хувиргадаг DHFR ферментийн идэвхийг бууруулдаг генетикийн хувилбарууд байдаг.

Генетикийн полиморфизм нь MTHFR-ийн үйл ажиллагааг саатуулж, хүнсний фолат болон фолийн хүчлийг 5-MTHF болгон хувиргах процессыг алдагдуулдаг.

Тиймээс анхнаасаа биед шууд үйлдлээ үзүүлэх хувиргалтад орох шаардлагагүй Фолийн хүчил уух нь үйлдлээ ДНХ төвшинд үзүүлдэг байна.

5-MTHF ба Ургийн мэдрэлийн гуурсны гаж хөгжил

• Фолийн хүчил нь Ургийн мэдрэлийн гуурсны гаж хөгжил/NTD-ийг урьдчилан сэргийлэхэд чухал үүрэгтэйг энэхүү судалгаагаар нотолсон
• Фолийн хүчлийн хамгийн чухал үүрэг нь Ургийн мэдрэлийн гуурсны гаж хөгжил (NTD)-ийг урьдчилан сэргийлэхэд оршдог
• Фолийн хүчил Ургийн мэдрэлийн гуурсны гаж хөгжил/NTD үүсэх эрсдэлийг бууруулдаг нь энэхүү судалгааны клиник туршилтаар батлагдсан
• Фолийн хүчлийг жирэмслэлтийн өмнө болон жирэмсний явцад хэрэглэх нь хамгийн түгээмэл төрөлхийн гаж хөгжил болох Ургийн мэдрэлийн гуурсны гаж хөгжил (NTD)-ийг урьдчилан сэргийлэхэд тустай нь мөн судалгаагаар нотлогдсон
• Одоогийн байдлаар зөвлөмжийн дагуу үр тогтохоос дор хаяж 1 сарын өмнөөс эхэлж, жирэмсний эхний 12 долоо хоногийн турш өдөрт 400 мкг фолийн хүчил уух ёстой гэж үздэг. Энэ нь ургийн төрөлхийн гаж хөгжлийг багасгах зорилготой.
• “Чанартай клиник судалгаануудыг үнэлэхэд, үр тогтох үе ба дараах богино хугацаанд фолийн хүчил хэрэглэх нь NTD тохиолдох болон дахин тохиолдох эрсдэлийг тус тус 69% ба 66% бууруулсан гэж дүгнэсэн.”
• FA-г жирэмслэхээс өмнө болон жирэмсний эхний үе шатад уувал
• NTD анх үүсэх эрсдэл ~69% буурсан
• NTD дахин давтагдах (өмнө нь гаж хөгжилтэй урагтай байсан эмэгтэйд дараагийн жирэмслэлтэд) эрсдэл ~66% буурсан
• Сүүлийн үеийн баримтаар, жирэмслэлтээс 3 сарын өмнө фолийн хүчлийн нэмэлт уусан үед NTD-ийн эрсдэл мэдэгдэхүйц буурч байгаа нь дахин нотлогдсон
• Фолийн хүчлийн нэмэлт хэрэглээ нь төрөлхийн мэдрэлийн гуурсын гаж хөгжил төдийгүй бусад төрлийн төрөлхийн гаж хөгжлүүдийн эрсдэлийг бууруулж болзошгүй гэсэн нотолгоо байна (жишээ нь зүрхний гаж хөгжил, мөчдийн гаж хөгжил, уруул тагнайн сэтэрхий гаж хөгжил)
• Эх фолийн хүчлийн төвшингөө жирэмслэхээс өмнө сайжруулах нь төрөлхийн гаж хөгжлийн дор хаяж 50 хувийг урьдчилан сэргийлэх боломжтой гэж энэхүү судалгаанд тооцоолсон байна

Нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд ба 5-MTHF

• MTHFR-ийн полиморфизм болон фолийн хүчлийн дутагдал нь үр тогтох чадвар, зулбалт, үр хөврөлийн чанарт сөргөөр нөлөөлдөг.
• Судалгаагаар 5-MTHF болон Quatrefolic хэрэглэсэн хосуудад жирийн фолийн хүчил хэрэглэсэн хосуудаас жирэмслэх ба амьд төрөлт илүү өндөр хувьтай гарсан.
• Ферментийн дутагдал (DHFR, MTHFR) үед зарим хүмүүст генетикийн хувилбарууд (MTHFR C677T, A1298C гэх мэт) эсвэл ферментийн сул идэвх байдаг.
• Үүний улмаас: Фолийн хүчил бүрэн хувирч чаддаггүй, ангижирч идэвхтэй хэлбэр болох 5-MTHF-д хүрэхгүй.
• Үл хувирсан фолийн хүчил буюу Unmetabolized Folic Acid (UMFA) цусанд хуримтлагдана
• UMFA нь фолийн хүчлийн тээвэрлэгч ба рецепторуудтай өрсөлдөнө, ингэснээр 5-MTHF-ийн эс рүү нэвтрэх чадварыг бууруулна.
• Үр дүнд нь: Фолийн хүчил хамааралт метилжилтийн урвалууд (жишээ нь, гомоцистеинийг метионин болгон хувиргах) удааширна.
• Үүний үр дүнд : Гомоцистеин хуримтлагдаж, цусанд түвшин нь нэмэгдэнэ Өндөр Гомоцистеин нь:
• Судасны ханыг гэмтээж, зүрх судасны өвчин, жирэмсний хүндрэл, ургийн мэдрэлийн гаж хөгжлийн эрсдэл нэмэгдүүлдэг.
• Фолатын цикл тасалдсанаар ДНХ нийлэгжилт, эсийн өсөлт, нөхөн үржихүй алдагдана.

https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0890623818301199

https://doi.org/10.1093/ajcn/85.2.465.

//pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9380836/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9380836/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9380836/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11435031/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11435031/